"Zbrodnia i śmierć z miłości" Renata Kuryłowicz - recenzja premierowa

Autor: Renata Kuryłowicz

Tytuł: Zbrodnia i śmierć z miłości

Data premiery: 29.01.2025

Wydawnictwo: Literackie

Liczba stron: 288

Gatunek: literatura faktu / true crime

 

“Zbrodnia i śmierć z miłości” to pierwsza książka napisana przez autorkę podcastu Zbrodnie bez cenzury Renatę Kuryłowicz, znaną też jako Renatą z Worka Kości - Worek Kości to jej coctail-bar w Warszawie, który działa już dobrych kilka lat, a w którym łączą się pasje jego właścicielki: są książki, tematy true crime i burleska. W Worku Kości autorka organizuje spotkania z osobami zajmującymi się kryminologią, sama też od pewnego czasu ma swoje wykłady, które cieszą się popularnością. Zatem temat zbrodni, ich szeroka gama, jak i próby dojścia do tego, dlaczego w ogóle do takich zdarzeń dochodzi, są dla niej tak zwanym chlebem powszednim.

Zanim zajęła się prowadzeniem baru i nagrywaniem podcastów, przez dobrych kilka lat pracowała w wydawnictwach, zajmowała się nabywaniem praw do powieści m.in. Stephena Kinga, którego fani na pewno już zauważyli zbieżność tytułu jego książki z nazwą baru autorki - tak, to hołd dla jej ulubionego autora.

 

Umrzeć z miłości - to sformułowanie, które z pewnością jest znane każdemu z nas, jest od zawsze obecne w popkulturze. Niektórzy jednak biorą te słowa za dosłownie…  Są w stanie nie tylko sami umrzeć, ale i pozbawić życia innych w imię szeroko (i źle) pojmowanej miłości. I tak Renata Kuryłowicz przygląda się zbrodniom na przestrzeni lat wyłuskując te popełniane w akcie namiętności. Namiętności, która czasami wcale nie gaśnie wraz ze śmiercią…

 

Książka rozpisana jest na wstęp, dziesięć tytułowanych rozdziałów, z czego ostatni nie jest numerowany, zakończenia i oczywiście bibliografii. Każdy rozdział to inny rodzaj zbrodni, każdy otwiera zbiór informacji o nim ogólnych, po czym przechodzimy do studium przypadków, które składa się najczęściej na kilka (około trzech) przykładowych historii - pojawiają się tu zbrodniarze, których zna cały świat, jak i ci, o których wielu z nas jeszcze nie słyszało. Książka rozpisana jest przejrzyście, zarówno rozdziały, jak i osobne historie są w tekście wyraźnie zaznaczone. Gatunkowo jest to literatura faktu, pewnego typu reportaż, w którym autorce zdarza się zwracać bezpośrednio do swoich czytelników. Język, jakim się posługuje jest prosty i klarowny, mimo czasami naprawdę brutalnych opisów morderstw, autorka nie czerpie z nich przyjemności, a po prostu rzetelnie przedstawia przebieg zdarzeń. Czy ocenia? Raczej nie, raczej szuka w biografiach zbrodniarzy powodów, dla którego zbrodni się dopuścili, choć zdarza też jej się czasem wspomnieć o swoich odczuciach w stosunku do ofiar bądź sprawców. Warto też wspomnieć, że mimo trudnego tematu, w książce czuć lekkość pióra - książkę czyta się przyjemnie, od czasu do czasu można wychwycić trochę czarnego humoru.

“Czy można mieć na kogoś apetyt? Dosłownie i w przenośni?”

Publikacja złożona jest z dziesięciu części, a każda z nich to osobny rodzaj zbrodni, która prowadzi do czyjej śmierci. W końcu miłość i namiętność można pojmować na wiele sposobów, prawda? Mamy tutaj zatem zbrodnie popełniane pod wpływem chwili, mamy też i te skrupulatnie zaplanowane. Są zbrodnie popełniane we dwoje, w pojedynkę w imię “miłości” czy na życzenie drugiej połówki. Są i te naprawdę makabryczne jak nekrofilia czy kanibalizm - te rozdziały są zdecydowanie najbrutalniejsze, choć brutalność wynika po prostu rodzaju zbrodni, nie ze sposobu jej opisywania. Każdy rodzaj spośród tych dziesięciu jest rzeczowo opisany, czuć, że autorka badaniem zbrodni zajmuje się od dawna, podchodzi do nich z tak zwaną chłodną głową.

“Statystyka oczywiście dowodzi, że zabójcami są przede wszystkim mężczyźni, ale to historie morderczyń bywają o wiele bardziej zaskakujące, a ich motywacje znacznie bardziej skomplikowane i niepoddające się łatwej ocenie.”

Opisując każdy rodzaj zbrodni Renata Kuryłowicz traktuje go szeroko - przytacza statystyki, obrazuje problem na przestrzeni lat, na przestrzeni kultury. Nic dziwnego, w końcu nie da się ukryć, jak wiele filmów i seriali o zbrodniach z miłości powstało, ba! najsłynniejsze dzieła romantyzmu przecież poruszają ten temat. Autorka szuka ogólnych stwierdzeń co do osób popełniających dane zbrodnie, opiera się na wiedzy kryminologicznej i psychiatrycznej.

“By zrozumieć choć w minimalnym stopniu, co kierowało sprawcą, za każdym razem, bez wyjątku, sięgam do jego biografii. W niej znajduję odpowiedzi na przynajmniej część z nasuwających się pytań.”

Po analizie ogólniej przychodzi czas na studium przypadku. Jak wspomniałam, najczęściej jest to około trzech przykładów, ze względu na specyfikę książki opisanych raczej krótko - nie zagłębiamy się więc w najdalsze obręby biografii sprawców i ofiar, autorka opisuje to, co jest niezbędne do jasnego opisu i “uzasadnienia” zbrodni. Jej przykłady bazują głównie na XX i XXI wieku, choć są też przypadki, gdy sięgamy nieco dalej w historię. Opisane zbrodnie to najczęściej sprawy zagraniczne, choć i polskie wątki też się pojawiają. Przede wszystkim przykłady pochodzą ze Stanów Zjednoczonych i Anglii, choć nie brakuje zbrodni z innych rejonów świata jak np. Rosji, Szwajcarii, Australii. Niektórzy sprawcy zmarli dawno temu, inni zaledwie kilka lat, a jeszcze inni ciągle siedzą w więzieniu. Bo oczywiście autorka nie opisuje samej zbrodni i ich motywacji, ale także ich konsekwencje.

“To nie pierwsza historia, w której dzieci płacą życiem za urojenia religijne rodziców. Byłoby o wiele lepiej na tym świecie, gdyby zamiast pielęgnować nienawiść do sprawców, skupiono się na tropieniu pierwszych oznak szaleństwa i izolowaniu niebezpiecznych mesjaszy, wybawicieli, wybrańców.”

Warto na koniec wspomnieć też o tym, że autorka dba o komfort czytelnika. Jeśli coś wydaje jej się, że może być niezrozumiałe - tłumaczy. Jeśli jakieś przykłady mogą być za mocno “inspirujące”, szuka innego sposobu, by o danym rodzaju zbrodni opowiedzieć. Zwraca się do czytelnika wielką literą, dba o feminatywy - w tym tekście czuć, że jest on spójny, przemyślany i dopracowany, stworzony z poszanowaniem dla niej odbiorców.

“Wiele osób doświadczyło trudnych sytuacji w dzieciństwie, może nawet traum, liczy się to, jak sobie z nimi poradziły i jakie schematy zachowań utrwaliły się w ich psychice. Zaniedbanie w okresie dziecięcym nie może w pełni usprawiedliwiać czynów, jakie popełnia się w dorosłości.”

Podsumowując, “Zbrodnia i śmierć z miłości” to ciekawa publikacja na rynku literatury true crime. Jest to kompaktowy, rzetelny zbiór różnych historii skupionych wokół jednego tematu - śmierci, która wyniknęła z różnie pojmowanej namiętności poczynając od historii lekko romantycznych aż po te naprawdę makabryczne. Ważne jest jednak to, że autorka zachowuje profesjonalizm, podchodzi do swoich opowieści rzeczowo i z dużą dawką wiedzy teoretycznej, nie gloryfikuje zbrodni, a szuka jej powodów. Nie usprawiedliwia, ale przedstawia konsekwencje. Sięgając po książkę należy pamiętać, że nie jest to analiza jednej zbrodni, a wielu jej rodzajów, zatem studium przypadku to kilka szybkich historii, a nie złożona analiza jednej psychiki. Z takim podejściem lektura z pewnością zadowoli!

 

Moja ocena: 7,5/10

 

Recenzja powstała w ramach współpracy z Wydawnictwem Literackim.

Podoba Ci się to, co robię?

Wesprzyj mnie na patronite.pl/kryminalnatalerzu i dołącz do grona moich Patronów!