"I sprawisz, że wrócę do prochu" Ambrose Parry

Autor: Ambose Parry

Tytuł: I sprawisz, że wrócę do prochu

Cykl: Raven, Fisher i Simpson, tom 1

Tłumaczenie: Jędrzej Polak

Data premiery: 23.07.2019

Wydawnictwo: Zysk i S-ka

Liczba stron: 456

„I sprawisz, że wrócę do prochu” to początek przygód sławnego położnika i ginekologa doktora Simposona, jego nad wyraz inteligentnej pokojówki Sary Fisher oraz asystenta Willa Ravena w połowie XIX wieku w Edynburgu. Na pomysł powieści wpadło szkockie małżeństwo Chris Brookmyre i Marisa Heatzman ukrywające się pod pseudonimem Ambrose Parry. Chris Brookmyre jest znanym pisarzem, który na swoim koncie ma już ponad 20 powieści – niestety żadna z nich nie ukazała się w Polsce. Jego żona Marisa jest anestezjologiem z dwudziestoletnim doświadczeniem. Obydwoje fascynują się powieściami historycznymi, z czego wyłonił się pomysł na tę książkę. Myślę, że spokojnie można ją określić jako historyczny thriller medyczny!

Edynburg 1847 rok. Miasto podzielone na dwie dzielnice – starą, gdzie mieszka biedota, oraz nową, zamożną i bezpieczną. Will Raven, młody mężczyzna, świeżo po medycznych studiach próbuje uciec z biednej części miasta – dostaje posadę asystenta u jednego z najwybitniejszych edynburskich lekarzy ginekologów, doktora Simpsona. Dzień przed jego przeprowadzką do domu doktora, znajduje trupa swojej przyjaciółki, prostytutki Evie – kobieta zastygła w makabrycznej pozie, jej ciało było dziwnie poskręcane. Raven ucieka stamtąd, jednak śmierć kobiety nie daje mu spokoju. Koniecznie chce dowiedzieć się, co spotkało Evie. Dzięki pracy z doktorem Simposonem i dawnemu znajomemu Henry’emu Raven dowiaduje się, że nie jest to odosobniony przypadek... Kto uśmierca te dziewczyny? Dlaczego? Ta zagadka kryminalna toczy się na szerokim tle obyczajowym dawnego Edynburga, w czasach gdy medycyna rozpoczynała swój największy rozwój!

Od strony kompozycji książka składa się z 63 rozdziałów. Narracja prowadzona jest trzeciej osobie czasu przeszłego, obserwuje naprzemiennie Ravena i Sarę. Styl powieści stylizowany jest na dawny, dziewiętnastowieczny język – zaskakuje przez kilka pierwszych stron, ale bardzo szybko można się do niego przyzwyczaić, ja po tym 3-4 stronach przestałam go w ogóle zauważać. Niemniej jednak dodaje on powieści dużo klimatu i realności, czytając tą książkę miałam wrażenie jakbym faktycznie czytała powieść z XIX wieku. Naprawdę robi wrażenie! Dodatkowo narracja prowadzona jest z dosyć uszczypliwym humorem, znajdziemy tu dużo żartów i przytyków w dialogach, które mnie urzekły! To jest humor dokładnie taki jak lubię!

„Żadnej przyzwoitej opowieści nie powinno się rozpoczynać od trupa ladacznicy i za to należą się przeprosiny, gdyż nie jest to obraz, które życzyłoby sobie oglądać jakiekolwiek szacowne gremium.”

Głownym bohaterem powieści jest Will Raven. To młody mężczyzna, który próbuje wyrwać się z ubogiego życia, a zarazem zrobić coś dobrego. Jednak jego postać nie jest jednoznacznie dobra. Jego matka od zawsze powtarzała mu, że ma w sobie diabła, a sam Raven ewidentnie skrywa jakąś mroczną tajemnicę....

Główną postacią kobiecą jest Sara. To młoda pokojówka, jej rodzice zmarli, a dziewczyna po znajomości dostała pracę w domu doktora Simpsona. Sara jednak nie jest potulną niewiastą – o nie, Sara chce być kobietą traktowaną na równi z mężczyzną, nie rozumie dlaczego kobiety są uważane za głupsze od mężczyzn! W końcu Sara, która od zawsze fascynowała się ziołolecznictwem, a teraz podczas pomagania w przygodni doktora, wiele się nauczyła! Chwilami nawet wykazuje większą wiedzę od mężczyzn! Do tego jeszcze jest kobietą oczytaną, w każdej wolnej chwili oddaje się lekturze. Świetna postać!

Ogólnie w książce znajdziemy wiele świetnie wykreowanych postaci – jest doktor Simpson, wielki entuzjasta eteru, który za cel postawił sobie znalezienie jeszcze lepszej substancji do znieczulania pacjentów! Fascynująca jest też Minnie – siostra żony doktora, kobieta niemłoda, która ciągle ma problem ze znalezieniem męża, czemu poświęca ogrom czasu, jednak jest też największą znawczynią literatury, poezji i ogólnie sztuki w całej powieści.

„To rzecz oczywista, że wolałabym oddać się lekturze! Gdybym mogła, czytałabym przez całe dnie. Jednak z niezrozumiałych dla mnie przyczyn u przyszłej żony ceni się bardziej umiejętność haftowania, zatem jej opanowanie przeze mnie stało się niezbędne, taki los.”

Jest też kilka marginalnych postaci, jak kobieta asystująca artystom fotografii, czy też zbir – olbrzym, który ma jakieś dziwne genetyczne zniekształcenia. Kalejdoskop postaci jest naprawdę fenomenalny!

Prócz świetnych postaci, trzeba też koniecznie wspomnieć o tle powieści. Akcja rozgrywa się w Edynburgu, mieście podzielonym – jego klimat jest świetnie oddany.

„Taki jest Edynburg: stosowność na pokaz, a po cichu grzech – miasto o tysiącach niezbadanych twarzy.”

Czytelnik dostaje z jednej strony opis domu doktora, który mimo że wywodzi się z klasy robotniczej, sam zdobył wielkie bogactwo i może sobie pozwolić na wygodne życie. Z drugiej strony mamy zapyziałe kamieniczki, gdzie odór i brud to codzienność. Razem z bohaterami odwiedzamy gospody, kościoły, aptekę czy atelier oraz oczywiście szpitale. Wszystkie te miejsca są rzetelnie opisane, przez co czytelnik ma pełny ogląd jak wyglądało tamtejsze życie.

Prócz miejsc, bardzo dobrze w książce oddane są też tamtejsze obyczaje. Podziały pomiędzy uczonymi a służbą, pomiędzy kobietą a mężczyzną, pomiędzy bogatymi a biednymi. Wszystko to sprawia, że czytelnik ma pełny ogląd sytuacji, uczy się jakie obyczaje wtedy panowały, jak ludzie się zachowywali.

Oprócz warstwy obyczajowej ogromną rolę pełni tutaj wątek medyczny. Jako że akcja dzieje się w środowisku ginekologów, to dowiadujemy się jak wtedy wyglądały porody (przecież wtedy nie było cesarskich cięć!), jakie narzędzia stosowano i jak radzono sobie z bólem. Wielka część książki poświęcona jest na kwestię znieczulenia – eter i poszukiwanie nowego środka jakim jest chloroform. Wszystkie te kwestie opisane są z wielką pasją, którą narrator zaraża czytelnika.

I na koniec trochę o wątku kryminalnym – tutaj akcja nie pędzi na łeb na szyję, raczej dzieje się gdzieś w tle. Niemniej jednak jest mocno wciągająca i dobrze przemyślana, a zarazem też dająca do myślenia.

Pojawia się też mały wątek miłosny, jednak jest on tak niewielki i bardzo zgrabnie opisany, że nie miałam z nim problemów. Wątek ten raczej sprawia, że historia jest pełna, tak jak i prawdziwe powieści z tamtych czasów.

Podsumowując, ta lektura mnie oczarowała! Przez kilka wieczorów razem z bohaterami przechadzałam się uliczkami XIX wiecznego Edynburga poznając tajniki medycyny i tamtego stylu życia. Książka naprawdę mocno wciąga, a czyta się ją z ogromną przyjemnością! Mam nadzieję, że wydawnictwo szybko zdecyduje się na wydanie tomu drugiego, który na rynku angielskim ukazał się latem tego roku!

Moja ocena: 8/10

Za egzemplarz powieści serdecznie dziękuję Wydawnictwu Zysk i S-ka!